కడప నగరం


            కడప   మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ 

కడప నగరం
      కడప, రాయలసీమ ప్రాంతానికి చెందిన ఒక ప్రధాన నగరం. వైఎస్ఆర్ కడప జిల్లాకు ముఖ్య పట్టణం. కడప మండలానికి ప్రధాన కేంద్రం. కడప జిల్లా వైశాల్యం 8723 చ.కి.మీ. 

      కడప నగరం భౌగోళికంగా 14.47°N 78.82°E వద్ద ఉన్నది. ఇదిసముద్రమట్టానికి 138 మీ (452 అడుగుల) ఎత్తులో ఉంటుంది.

         కడప నగర వ్యాసార్ధం (radius) 8 కి.మీ. వైశాల్యం 203చ.కి.మీ, చుట్టుకొలత  50కి.మీ.. విమానాశ్రయం, యోగివేమన విశ్వవిద్యాలయం, కేంద్రకారాగారాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని లెక్కిస్తే కడప‌నగర వ్యాసార్థం 13 కి.మీ, వైశాల్యం 530 చ.కి.మీ, చుట్టుకొలత (circumference) 81.6 కి.మీ.

            పశ్చిమం దిశగా బళ్ళారి నుండి అనంతపురం గుండా పారే పెన్నా నది ఇక్కడి నుండి తూర్పు భాగాన ఉన్న నెల్లూరు జిల్లా లోనికి ప్రవేశిస్తుంది. పరిమాణంలో ఈ నది పెద్దదిగా ఉండి, వర్షాకాలంలో బాగానే పారినా వేసవిలో మాత్రం చాలా భాగం ఎండిపోతుంది. దీని ప్రధాన ఉప నదులు కుందూ, సగిలేరు, చెయ్యేరు, పాపాఘ్ని.

       కడప పెన్నా నదికి 8 కి.మీ (5 మైళ్ళ) దూరంలో ఉంది. 

                    నల్లమల అడవులు
నగరానికి రెండు వైపులా నల్లమల అడవులు 
                పాల కొండలు
ఉండగా, ఒక వైపు పాల కొండలు ఉన్నాయి. 

        కడప జిల్లా గెజిటీరులో కడప పేరును 18వ శతాబ్ది వరకూ కుర్ప (Kurpa/kurpah) అనే రాసేవాళ్ళని స్పష్టంగా ఉంది. ఇది కృప అనే పేరుకు దగ్గరగా ఉంది. స్థలపురాణం ప్రకారం దేవుని కడపలో విగ్రహ ప్రతిష్టాపన చేసింది మహాభారతం లోని కౌరవుల కులగురువైన కృపాచార్యుడు. ఆయన పేరుమీదుగా ఆ ఊరిని కృపనగరం, కృపాపురం, కృపావతి అని పిలిచేవారు.కృప అనే పేరు , ప్రజల నోళ్లలో బడి అది కాస్త కురుప/కుర్ప/కరుప/కరిప అయి వుంటుందని భావిస్తున్నారు.  క్రీ.పూ. 200 - క్రీ.శ. 200 మధ్యకాలంలో భారతదేశాన్ని సందర్శించిన టాలమీ అనే గ్రీకు యాత్రీకుడు ఆ పేరును కరిపె/కరిగె అని రాసుకున్నాడు.  
          కడప నవాబుల అధికారిక భాష పర్షియన్. ఆ భాషలో క, గ అనే అక్షరాల మధ్య తేడా ఇప్పుడు తెలుగులో థ,ధల మధ్య ఉన్నట్లు ఒక చుక్క మాత్రమే. అందువల్ల 'క' ను పొరబాటుగా 'గ' అని పలికేవారు.అలా  కరుప మెల్లగా గరుపగా కాలక్రమంలో కడప గా మారిందని భావిస్తున్నారు.

         "పూర్వం తిరుమలకు వెళ్ళే యాత్రీకులు ముందుగా దేవుని కడపలోని లక్ష్మీ వెంకటేశ్వరుని దర్శించు కోవటం ఆనవాయితీగా ఉండేది." అలా గడప మెల్లగా కడప గా మారిందని భావిస్తున్నారు చాలామంది. కానీ ఈ ఆనవాయితీ ఉన్నమాట నిజమే అయినా కడప పేరుకు దానితో సంబంధం లేదని మరికొందరు అభిప్రాయ పడుతున్నారు.

      చార్లెస్ ఫిలిప్ బ్రౌన్ ఆంగ్లేయుల ఉచ్చారణకు అనుగుణంగా సృష్టించిన స్పెల్లింగు "Cuddapah"కి బదులుగా 2005 ఆగస్టు 19 లో అందరికీ సౌకర్యంగా ఉండేవిధంగా "Kadapa" అని మార్చారు. ఉమ్మడి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర ముఖ్య మంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి మరణానంతరం kadapa ను ysrkadapa జిల్లా గా మార్చారు.
కడపను 1868 లో ఒక పురపాలక గా ఏర్పాటు చేశారు.ఇది 6.84 చ.కీ.మి. ల లో ఉండేది. 2004నాటికి 91.05 చ.కీ.మి. విస్తీర్ణం.దీనిని 2004 లో  మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ గా అప్గ్రేడ్ చేశారు. 2006 నాటికి 164,08 చ.కీ.మి. కు పెంచారు. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం నగరంలో సుమారు జనాభా 344078 ఉంది.
        
         11 నుండి 14వ శతాబ్దాల వరకు కడప చోళ సామ్రాజ్యము లోని ఒక భాగం.14వ శతాబ్దపు ద్వితీయార్థంలో ఇది విజయనగర సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. గండికోట నాయకుల పరిపాలనలో రెండు శతాబ్దాల వరకూ ఉంది. 1422 లో పెమ్మసాని నాయకుడైన పెమ్మసాని తిమ్మయ్య నాయుడు ఈ ప్రాంతంలో పలు దేవాలయాలను, నీటిని నిల్వ ఉంచే తొట్లని కట్టి అభివృద్ధి చేపట్టాడు. 1594 లో రెండవ మీర్ జుమ్లా ఈ ప్రాంతాన్ని ఆక్రమణ చేసి చిన్న తిమ్మయ్య నాయుడిని మోసంతో గెలవటంతో ఇది గోల్కొండ ముస్లింల పరమైనది. 1800 లో బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. కడప నగరం పురాతనమైంది. అయినా కుతుబ్ షాహీ పాలకుడైన నేక్ నాం ఖాన్ దీనిని విస్తరించి దీనిని నేక్నామాబాద్ గా వ్యవహరించాడు. కొంత కాలం ఇలా సాగినా తర్వాత ఇది పతనమైంది. 18వ శతాబ్దపు రికార్డుల ప్రకారం  నేక్నాం ఖాన్ కడప నవాబు అని తేలింది. 18వ శతాబ్దపు ప్రారంభాన్ని మినహాయిస్తే మయానా  నవాబులకు ఇది ముఖ్య కేంద్రంగా విలసిల్లింది. బ్రిటీషు పాలనలో సర్ థామస్ మన్రో క్రింద ఉన్న నాలుగు కలెక్టరేట్ లలో ఇది కూడా ఒకటైంది. 1830 లో కాశీయాత్రలో భాగంగా ఈ ప్రాంతానికి వచ్చిన యాత్రా చరిత్రకారుడు ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య ఆనాటి కడప స్థితిగతులను తన కాశీయాత్ర చరిత్రలో రికార్డు చేశాడు. దాని ప్రకారం అప్పటికి కడప మంచి స్థితిలో ఉన్న పట్టణంగా చెప్పవచ్చు. చాలా మంది పనివాళ్ళు ఉన్నారని, జిల్లా కోర్టూ, కలెక్టరు కచ్చేరీ ఉందని రాశాడు. ఆయా ఇలాకా ముసద్దీలు ఇళ్ళుకట్టుకుని పట్టణంలో కాపురమున్నారన్నారు. జలవనరులకై దగ్గరలో నది, ఊరినడుమ నీటిబుగ్గ ఉందని, ఇళ్ళు సంకుచితంగా ఉండేవని వర్ణించారు. ఊరివద్ద ఒక రెజిమెంటు ఉండేది. అందులో ఆ ప్రాంతపు దొరలు కాపురం ఉండేవారని తెలిపారు. 
         కడపలో దేవుని కడప (లేదా) పాత కడప,

దేవుని కడప
                   రథోత్సవం
దేవుని కడప చెరువు,అమీన్ పీర్ దర్గా (ఆస్థాన్-ఎ-మగ్దూమ్-ఇలాహి దర్గా),సి. పి. బ్రౌన్ గ్రంథాలయం,
సెయింట్ మేరీస్ క్యాథెడ్ర చర్చ్, మరియాపురం
విజయదుర్గా దేవి గుడి, శిల్పారామం,వై ఎస్ ఆర్ క్రికెట్ స్టేడియం,పాలకొండలు, లంకమల్లేశ్వర వన్యప్రాణి సంరక్షణ కేంద్రం, రాజీవ్ గాంధీ వైద్య కళాశాల, పుట్లంపల్లి,కందుల శ్రీనివాసరెడ్డి  ఇంజినీరింగ్ కళాశాల,హైదరాబాద్ పబ్లిక్ 
పాఠశాల,యోగి వేమన విశ్వవిద్యాలయం మొదలైనవి ఉన్నాయి.
         

కామెంట్‌లు

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి

ఈ బ్లాగ్ నుండి ప్రసిద్ధ పోస్ట్‌లు

The unexplored relics of Rayalaseema

చిత్రం
The unexplored relics of Rayalaseema  Published - October 28, 2023 08:07 am IST - TIRUPATI The region is dotted with anthropomorphic burial sites, which indicate the existence of human civilisation here during the megalithic era, between 500 and 300 BC A.D. Rangarajan A pillared dolmen of the megalithic era found at Mallayyagaripalle near Tirupati.. | Photo Credit: Special Arrangement The numerous monuments and heritage sites in the Rayalaseema region, comprising the southern districts of Andhra Pradesh, stand as tall reminders of the region’s historical significance. The culture in the region also greatly reflects the mark that the many dynasties that once ruled the land made on its people. However, the burial sites from the megalithic era spread across the region reveal that the land’s history is much richer than many know. The region also finds its references in Hindu mythology. Tirupati district is dotted with anthropomorphic burial sites, which indicate the existence of h...
మరింత చదవండి

కదిరి

చిత్రం
    కదిరి పరిసర ప్రాంతాలను 3 వ శతాబ్దంలో పల్లవ రాజులు, 7వ శతాబ్దంలో పశ్చిమ చాళుక్య రాజులు పాలించారు. క్రీ.శ 985 _1076  మధ్యకాలంలో పశ్చిమ చాళుక్యులు పరిపాలించారు. కదిరి లో లక్ష్మీనరసింహాస్వామి ఆలయం నిర్మించక ముందు చాళుక్యులు క్రీ.శ. 965-1076 కాలంలో దుర్గాదేవి ఆలయ నిర్మాణం చేపట్టినట్లు చారిత్రక కథనాల ద్వారా తెలుస్తోంది. దుర్గాదేవి విగ్రహాన్ని కృష్ణవర్ణశిలతో అతి సుందరంగా చెక్కించి తమకాలపు ప్రత్యేకతను నాటి రాజులు చాటుకున్నారు. వీరి తరువాత క్రీ.శ1191 సంవత్సరం వరకు పశ్చిమ చాళుక్యులు , క్రీ.శ.1212 వరకు హొయసల వంశస్థులైన బల్లాల రాజులు పరిపాలించారు. క్రీ.శ. 1274లో  వీర బుక్కరాయలు విజయనగరమహా సామ్రాజ్యాన్ని పాలించేవాడు. ఆయన ఆ నాటి ఖాద్రి ప్రాంతాన్ని సందర్శించినప్పుడు ఇక్కడ భృగుమహర్షి పూజించిన స్థలాన్ని గుర్తించి ఒక మండపాన్ని నిర్మించాడు. దీన్ని క్రీ.శ 1275లో   నిర్మించినట్లు ఇక్కడి శాసనాలు చెపుతున్నాయి .        పూర్వపు కదిరి తాలూకా ప్రస్తుతం ఉన్న గాండ్లపెంట మండలంలో ఉండేది. ఇదంతా అటవీ ప్రాంతంగా ఉండేది ఇక్కడ ఖాద్రీ వృక్షాలతో  ఉన్న మనో...
మరింత చదవండి

నిస్వార్థ ప్రజానాయకుడు ఎద్దుల ఈశ్వర రెడ్డి

నిస్వార్థ ప్రజానాయకుడు ఎద్దుల ఈశ్వర రెడ్డి     ‌ జమ్మలమడుగు తాలూకా పెద్ద పసుపులలోవెంకట సుబ్బారెడ్డి, మల్లమ్మ దంపతులకు 1915‌నవంబర్ 11న జన్మించారు. వారిది పెద్ద భూస్వామ్య కుటుంబం.       వీరు1936లో గ్రాడ్యుయేషన్ ను అనంతపురంలో పూర్తి చేశాక ప్రజాసేవలో నిమగ్నమైనారు. కాంగ్రెస్ పార్టీ లో చేరి 1936 నుండి 1941లో వ్యక్తి సత్యాగ్రహంలో పాల్గొన్నారు. పాలూరులో జిల్లా కిసాన్ సభను జరిపారు.            1938 సంవత్సరం లో జమ్మలమడుగు కు సమీపంలో ఉన్న పెద్ద పసుపులు గ్రామంలోని వై. ఈశ్వరరెడ్డి, నూకల కొండయ్యలు సంగమేశ్వర రెడ్డి, మోకా వెంకట సుబ్బయ్య లో పరిచయంతో కమ్యూనిస్టులు గా మారినారు.        చెన్నూరులో ఎద్దుల ఈశ్వర్ రెడ్డి 28-5-1941న సత్యాగ్రహం చేసినాడు. ఆయనకు 3నెలల జైలు శిక్ష, 100 రూపాయల జరిమానా విధించింది బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం. జైలు నుండి విడుదలైన తర్వాత కమ్యూనిస్టు పార్టీలో చేరారు .       ‌1943 నాటికి ఆలంఖాన్ పల్లి, పెద్దపసుపులు గ్రామాలు కమ్యూనిస్టు పార్టీ కేంద్రాలుగా ఏర్పడ్డాయి. 1942-43లలో ఆలంఖాన్ పల్లి, ర...
మరింత చదవండి