హంద్రీ-నీవా సుజల స్రవంతి

హంద్రీ-నీవా సుజల స్రవంతి(హెచ్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్‌) ప్రాజెక్టు 

        రాయలసీమలోని అనంతపురం, కర్నూలు, కడప, చిత్తూరు జిల్లాలకు సాగు మరియు తాగునీరు అందించడంలోఈ ప్రాజెక్టు కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. ప్రాజెక్టు ద్వారా 6.025 లక్షల ఎకరాలకు నీటిపారుదల సౌకర్యాలు మరియు సుమారు 33 లక్షల మందికి తాగునీరు అందించాలనే లక్ష్యంతో రూపొందించబడింది. ఇందులో 565 కి.మీ. ప్రధాన కాలువ, 8 రిజర్వాయర్లు, 4 బ్రాంచ్ కెనాల్స్, 3 డిస్ట్రిబ్యూటరీలు మరియు 43 పంప్ హౌజులు ఉన్నాయి. ప్రాజెక్టు మొత్తం వ్యయం రూ.6850.00 కోట్లు.

ప్రాజెక్టు పనులు రెండు దశల్లో జరుగుతున్నాయి:

దశ-I:

మల్యాల పంప్ హౌస్ నుండి నీటిని ఎత్తిపోసి, ప్రధాన కాలువ ద్వారా రాయలసీమ జిల్లాలకు పంపించడం.

దశ-II:

ప్రధాన కాలువను 216.300 కి.మీ నుండి 565 కి.మీ వరకు విస్తరించడం.

ప్రస్తుతం, హంద్రీ-నీవా కాలువ విస్తరణ పనులు వేగవంతంగా కొనసాగుతున్నాయి. చిత్తూరు జిల్లా రామకుప్పం మండలంలో కాలువ విస్తరణ పనులు చకచకా సాగుతున్నాయి, దీంతో 2014 నుండి హంద్రీ-నీవా జలాల కోసం ఎదురు చూస్తున్న కుప్పం ప్రజల నిరీక్షణకు తెరపడే రోజు దగ్గరలోనే ఉన్నట్టు కన్పిస్తోంది. 

అయితే, కాలువల లైనింగ్ పనులు కొన్ని ప్రాంతాలలో సమస్యలను కలిగిస్తున్నాయి. లైనింగ్ కారణంగా భూగర్భజలాలు పునర్వ్యవస్థీకరించబడుతున్నాయి, ఇది రైతులకు ఇబ్బందులను కలిగించవచ్చు. 

హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టు ద్వారా రాయలసీమలో నీటి సమస్యలను తగ్గించడంలో ముఖ్యమైన ముందడుగు పడింది. ప్రాజెక్టు పనులను సమర్థవంతంగా పూర్తి చేయడం ద్వారా ఈ ప్రాంతంలో సాగు మరియు తాగునీటి అవసరాలు తీర్చబడతాయి.

      ప్రాజెక్టుకు వరద నీరు 4.806 కి.మీ పొడవు అప్రోచ్ ఛానల్‌తో శ్రీశైలం జలాశయం  ముందరి తీరం నుండి తీసుకోవలసి ఉంటుంది.   ప్రధాన కాలువ 565 కి.మీ. ఆగస్టు నుంచి నవంబరు వరకు 120 వరద రోజులలో నీటిని డ్రా చేయాల్సి ఉంటుంది. ఈ పథకంలో ఫేజ్-I మెయిన్ కెనాల్‌లో 9 దశల్లో మరియు ఫేజ్-II ప్రధాన కాలువపై 4 దశల్లో మొత్తం లిఫ్ట్ ఎత్తు 369.83 మీ (ఫేజ్-I: 291.83 M + 77 M ఫేజ్-II), 5 తవ్వకం ఫేజ్-IIలో మొత్తం 17.00 కిలోమీటర్ల పొడవు సొరంగాలు 8 బ్యాలెన్సింగ్ రిజర్వాయర్ల ఏర్పాటు నిర్మిస్తున్నారు.

హంద్రీ-నీవా సుజల స్రవంతి (హెచ్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్‌) ప్రాజెక్ట్‌లో, ఫేజ్-Iలో 3 రిజర్వాయర్లు మరియు ఫేజ్-IIలో 5 రిజర్వాయర్లు నిర్మించబడతాయి. 

ఫేజ్-Iలోని రిజర్వాయర్లు:

1. కృష్ణగిరి రిజర్వాయర్

2. పత్తికొండ రిజర్వాయర్

3. జీడిపల్లి రిజర్వాయర్

ఫేజ్-IIలోని రిజర్వాయర్లు:

1. గొల్లపల్లి రిజర్వాయర్

2. మారాల రిజర్వాయర్

3. శ్రీనివాసపురం రిజర్వాయర్

ఈ రిజర్వాయర్ల నిర్మాణం ద్వారా రాయలసీమలోని 23 లక్షల మంది జనాభాకు తాగునీరు అందించడమే కాకుండా, సాగునీటి అవసరాలను కూడా తీర్చడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

     ప్రధాన కాలువ వెంబడి పేరూరు బ్రాంచ్ కెనాల్, మడకశిర బ్రాంచ్ కెనాల్, పుంగనూరు బ్రాంచ్ కెనాల్, నీవా బ్రాంచ్ కెనాల్ అనే నాలుగు బ్రాంచ్ కెనాల్‌లను ప్రతిపాదించారు. ప్రధాన కాలువ వెంట ఆత్మకూర్, తంబల్లిపల్లి మరియు వాయల్పాడు అనే మూడు డిస్ట్రిబ్యూటరీలను కూడా ప్రతిపాదించారు.

కింద ప్రధాన కాలువ వెంబడి ప్రతిపాదించిన నాలుగు బ్రాంచ్ కెనాల్స్ తవ్వకం

మొదటి దశ: పేరూరు బ్రాంచ్ కెనాల్.

దశ-II: మడకశిర బ్రాంచ్ కెనాల్, పుంగనూరు బ్రాంచ్ కెనాల్ మరియు నీవా బ్రాంచ్ కెనాల్.

ప్రధాన కాలువ వెంట ఆత్మకూర్, తంబల్లిపల్లి మరియు వాయల్పాడు మూడు డిస్ట్రిబ్యూటరీలను ప్రతిపాదించారు.

వర్షాధారమైన రాయలసీమలోని అనంతపురం, కర్నూలు, కడప, చిత్తూరు జిల్లాలకు శ్రీశైలం నుంచి 40 టీఎంసీల వరద జలాలను తరలించి 33 లక్షల మందికి తాగునీరు, 6.025 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందించడం ఈ ప్రాజెక్టు లక్ష్యం.

ఈ ప్రాజెక్టులో మొత్తం 8 రిజర్వాయర్లు, 4 బ్రాంచ్ కెనాల్స్, 3 డిస్ట్రిబ్యూటరీలు, 43 పంప్ హౌజులు ఉన్నాయి.

ఈ ప్రాజెక్టులో 13 దశల్లో నీటిని ఎత్తిపోస్తారు. ఫేజ్-1లో 9 చోట్ల 291.83 మీటర్ల ఎత్తుకు, ఫేజ్-2లో 4 చోట్ల 369.83 మీటర్ల వరకు నీటిని ఎత్తిపోస్తున్నారు. ఇందుకోసం భారీగా విద్యుత్ వినియోగం జరుగుతోంది.

నవంబర్ 2012లో నీటిని ఎత్తిపోయటం ప్రారంభించాకా ఆగస్టు 2014 నాటికే 30 కోట్ల యూనిట్ల విద్యుత్తును వినియోగించాల్సి వచ్చింది. ఇందుకు గాను రూ.140 కోట్ల రూపాయలు ప్రభుత్వం ఖర్చుచేసింది.

ఇంత ఖర్చుచేసినా అప్పటికి కేవలం 12 టీఎంసీల నీటిని మాత్రమే దిగువకు పంపగలిగిందని అధికారులు చెబుతున్నారు.

ఈ అధిక విద్యుత్ ఖర్చులు తగ్గించుకునేందుకుగాను హంద్రీ నీవా ప్రాజెక్టుపై ఓ సోలార్ ప్లాంట్ ఏర్పాటు చేసే దశగా ప్రభుత్వం ఆలోచిస్తోంది.

మొత్తం ప్రాజెక్ట్ వ్యయం రూ.6850.00 కోట్లు. మొత్తం ప్రాజెక్ట్ యొక్క అపారమైన దృష్ట్యా మరియు ముందస్తు ప్రయోజనాలను పొందేందుకు, ఈ పథకం 2 దశల్లో చేపట్టాలని ప్రతిపాదించబడింది, అంటే, HNSS దశ-I (రూ.2774.00 కోట్లు) మరియు HNSS దశ-II (రూ.4076.00 కోట్లు)

ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం హంద్రీనీవా ద్వారా పలు దఫాలుగా నీటిని విడుదల చేసింది. కృష్ణా జలాలు సీమ నేలను తడిపాయి.

రాయలసీమలోని కర్నూలు, కడప, అనంతపురం జిల్లాలు దాటి, కృష్ణా జలాలు చిత్తూరు జిల్లాల్లోకి ప్రవేశించాయి.

హంద్రీ నీవాలో భాగంగా కర్నూలు జిల్లాలోని మల్యాల ఎత్తిపోతల నుండి సత్యసాయి జిల్లాలోని చెర్లోపల్లి రిజర్వాయర్ ద్వారా చిత్తూరు జిల్లాలోని కుప్పంకు చేరాయి. దీంతో  మదనపల్లి, పుంగనూరు మండలాల్లోని ప్రజలు ఆనందం వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

హంద్రీ నీవా, గాలేరు నగరి కాలువలకు అత్యంత సమీప ప్రాంతాల్లో మాత్రమే భూగర్భజలాలు పెరుగుతున్నాయని, అవే గ్రామాల్లో.. కాలువలకు కాస్తంత దూరంగా ఉన్న ప్రాంతాల్లో కరువు మాత్రం అలానేవుందని రైతులు వాపోతున్నారు.

''ప్రతి రాజకీయ పార్టీ రాజకీయ ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకునే పనిచేస్తుంది. కరువు సీమకు కృష్ణా జలాలు తీసుకురావటం వల్ల ప్రభుత్వం ఇక్కడి ప్రజల్లో ఓ భరోసా మాత్రమే కలిగించగలిగింది. హంద్రీనీవాను మెుదట ఎన్టీఆర్ తాగునీటి ప్రాజెక్టు గానే ఆమోదం తెలిపారు. వైఎస్ దానిని తాగునీటితోపాటు వ్యవసాయ అవసరాలను తీర్చే ప్రాజెక్టుగా మార్చారు. తరువాత చంద్రబాబు దానిని కేవలం తాగునీటి ప్రాజెక్టుగా మార్చి, జీవో ఇచ్చారు. అందుచేతనే ఎక్కడా పంట కాల్వలు తవ్వలేదు'' అన్నారు పురుషోత్తం.

శ్రీశైలంలో నీటిమట్టం 854 అడుగులకంటే తక్కువగా ఉండటంతో సీమకు అవసరమైన 40 టీఎంసీల నీరు అందటంలేదని పురుషోత్తం అభిప్రాయపడుతున్నారు.

'‌ఇప్పుడు వస్తున్న నీటితో రాయలసీమ ఎప్పటికీ సస్యశ్యామలం కాలేదు. శ్రీశైలంలో 854 అడుగుల నీటిమట్టాన్ని కొనసాగించటంతోపాటు గుండ్రేవుల, సిద్దేశ్వరం ప్రాజక్టులు నిర్మించటం, గాలేరు నగరి హంద్రీనీవాలను త్వరగా పూర్తి చేయాలి. వరద జలాలు కాదు.. నికర జలాలు కావాలి.

హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టుకు నిధులు కేటాయించడంలో ప్రత్యేక దృష్టి సారించింది. 2024-25 బడ్జెట్‌లో రూ.445.81 కోట్లను కేటాయించి, కాలువ విస్తరణ పనులను వేగవంతం చేసింది. 

ఇవే కాకుండా, హంద్రీ-నీవా కాలువల విస్తరణ కోసం రూ.348 కోట్ల నిధులను ప్రభుత్వం విడుదల చేసింది. ఈ విస్తరణ పనులు తంబళ్లపల్లె, మదనపల్లె, పుంగనూరు, పలమనేరు, కుప్పం ప్రాంత రైతులకు సాగు, తాగునీరు అందించడంలో సహకరిస్తాయి. 

ఈ విధంగా, హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టు రాయలసీమ ప్రాంతంలో నీటి సమస్యలను పరిష్కరించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది.